Vooruitblikkend en verdiepend: dit is de wekelijkse dosis Europamania — alles wat je moet weten over de ontwikkelingen in Europa. In deze editie: wetgevende stress bevangt Brussel en: Spaanse ergernis over ‘clandestiene’ Catalanen groeit.
1. Wettenfabriek heeft wettenstress
Met minder dan zeven maanden te gaan tot de Europese verkiezingen, begint de wettenstress om zich heen te slaan in Brussel. Welke dossiers wachten nog op afronding? En gaat dat nog wel lukken voor de grote wisseling van de wacht plaatsvindt bij zowel de Europese volksvertegenwoordigers als de Eurocommissarissen?
Een van de wetten waarvoor de tijd begint te dringen betreft het verbod op producten die onder dwang gemaakt zijn. Denk aan zonnepanelen uit de Chinese regio Xinjiang, waar Oeigoeren in ‘heropvoedingskampen’ zitten. Of aan textiel uit sweatshops in Bangladesh.
Commissievoorzitter Ursula von der Leyen kondigde de wet vol overgave aan in haar ‘state of the union’-speech van september 2021. ‘Mensenrechten zijn niet te koop’, zei de Duitse gloedvol. Een jaar later lag het wetsvoorstel er. In oktober van dit jaar nam het Europarlement er een positie over in. Maar waar blijven de lidstaten? Pas als zij hun standpunt bepaald hebben, kunnen de slotonderhandelingen van start.
Zoals gezegd: de tijd dringt. Want een akkoord tussen de onderhandelaars van beide partijen moet daarna nog goedgekeurd worden door de Raad van ministers en, nog belangrijker, een stemming in het voltallige Europarlement.
Dat kan voor het laatst in de Straatsburgse vergaderweek van 22-25 april, want daarna gaat de Europese volksvertegenwoordiging in de campagnestand. Omdat de eindtekst omgezet moet worden in alle 24 officiële talen van de EU voordat er over gestemd kan worden, ligt de deadline voor een deal de facto ergens medio februari, zo klinkt het in Brussel.
In het Europarlement knijpen ze hem al. De voorzitters van de commissies voor de interne markt en internationale handel, plus de penvoerders op de wet — onder wie Samira Rafaela van D66 — schreven vorige week een brief op poten aan het Spaanse voorzitterschap van de EU. Of Madrid de lidstaten kan aansporen voor de jaarwisseling een standpunt in te nemen. Nu andere landen wel opschieten met vergelijkbare wetten, loopt de EU ‘het risico straks de dumpplaats voor producten van dwangarbeid te worden’, zo staat in de brief.
Een antwoord laat nog op zich wachten. Terwijl de klok tikt.
2. Oppositie woedend over ‘clandestiene’ gesprekken Sánchez
De Catalaanse onafhankelijkheidspartijen hebben hun huid duur verkocht om een nieuwe Spaanse regering mogelijk te maken. Er gaat een streep door €15 mrd aan Catalaanse schuld, er komt een amnestie voor separatisten en zaterdag begonnen in Zürich gesprekken tussen de PSOE van premier Pedro Sánchez en de partij Junts, van de gewezen regioleider Carles Puigdemont.
Wat er precies is besproken in Zwitserland, bleef onduidelijk. Bekend is dat Puigdemont een nieuw referendum over onafhankelijkheid wil. Volgens Spaanse media worden de gesprekken gevoerd onder leiding van het Zwitserse Henry Dunant Centre for Humanitarian Dialogue en is de Salvadoraanse diplomaat Francisco Galindo Vélez de bemiddelaar.
Zondag gingen duizenden de straat op in Madrid om te protesteren tegen het overleg, aangevuurd door de grootste oppositiepartij, de rechts-conservatieve PP. ‘De toekomst van het land in handen leggen van een burger uit El Salvador is een vernedering. Uit naam van Spanje roep ik op met deze onzin te stoppen’, zei PP-leider Alberto Nuñez Feijoo. De gesprekken zijn volgens hem ‘clandestien’ en ‘in strijd met de grondwet’.
De amnestie die de separatistische partijen Junts en ERC in de wacht sleepten, leidde de afgelopen maand tot demonstraties van honderdduizenden in Spanje. Het parlement moet de amnestiewet nog aannemen.
De kwijtschelding van de miljardenschuld voor Catalonië en als gevolg daarvan een besparing van €1,3 mrd aan rentebetalingen, riep eveneens felle reacties op. Die schuld ontstond toen regio’s na de financiële crisis moeilijk zelf konden lenen. Catalonië bouwde bij de centrale overheid sinds 2012 een schuld op van €73 mrd. Nummer twee is de regio Valencia met €48 mrd.
De Catalaanse regioregering zegt zo veel te hebben moeten lenen omdat het als rijke regio meer afdraagt aan de centrale overheid dan het terugkrijgt. Een maand terug becijferde de kamer van koophandel van Barcelona dat Catalonië jaarlijks €2,3 mrd meer zou moeten ontvangen. Maar dat zou over elf jaar gemeten een stuk minder zijn dan de schuld die er nu ligt, wat suggereert dat er meer is geleend dan het ‘tekort’. Bij ieder cijfer laait de discussie over deze Catalaanse klacht weer op.
Om de pijn voor de andere regio’s te verzachten, beloofde Sánchez ze een vergelijkbare korting van 20% op hun schuld. Maar de PP riep zijn regiobestuurders op om dat aanbod te weigeren en noemde het ‘een valstrik’ en ‘witwasgeld’ van Sánchez bij zijn poging Catalaanse steun te verwerven.
3. Fico plant ingreep in rechterlijke macht
De Slowaakse premier Robert Fico laat er geen gras over groeien. Hij had voor de verkiezingen al aangekondigd dat wat hem betreft Slowakije kritischer zal staan ten opzichte van steun aan buurland Oekraïne, in lijn met de opstelling van buurland Hongarije. En nu wil Fico ook net als zijn buren Polen en Hongarije ingrijpen in de rechterlijke macht, zo hebben Slowaakse media gemeld.
Om zijn plannen toe te lichten, zocht de premier vorige week Eurocommissaris van justitie Didier Reynders op voor overleg. Fico wil met name de dienst van de speciale aanklager die is aangesteld voor grote corruptiezaken opheffen. De hoofdaanklager Daniel Lipsic, die een mandaat heeft tot 2028, zou zijn baan verliezen, terwijl Fico officieren van justitie die onder Lipsic vallen wil overplaatsen. In een radio-uitzending zei Fico zaterdag dat hij ook de regelingen voor klokkenluiders en spijtoptanten wil aanpassen. Eerder kwam al uit dat hij minder harde sancties (lees: geen celstraffen) jegens verdachten van corruptie wil.
Bij het beraad in Brussel waren los van Fico ook zijn vicepremier Robert Kalinak en minister van justitie Boris Susko aanwezig. De geplande ingrepen zijn saillant, daar Fico en mensen die gelieerd aan hem zijn, in het verleden onderwerp waren van een onderzoek naar corruptie. Na de moord op de onderzoeksjournalist Jan Kuciak in 2018, die tot enorme protesten in Slowakije tegen politieke corruptie leidde, moest Fico aftreden.
• De EU-ministers van justitie komen maandag bijeen. Onderwerp van hun gesprek is het overdragen van strafvervolging. De ministers van binnenlandse zaken buigen zich over de stand van zaken in het Schengengebied.
• Het Hof van Justitie van de EU spreekt zich dinsdag uit in een fiscale zaak rond het Franse energieconcern Engie. Kreeg dat via een gunstige belastingregeling illegale staatssteun? Het gaat om een definitief arrest: alle rechtsmiddelen zijn uitgeput.
• De EU-lidstaten overleggen dinsdag over de stand van zaken in tal van telecom- en cyberveiligheidszaken.
• Woensdag is er een moment van de waarheid voor het Europees Parlement. Dan komen er resultaten van het reguliere Eurobarometer-opinieonderzoek naar buiten. Dit keer zijn er vragen gesteld over het parlement zelf, en zijn prioriteiten. Relevant in verband met de Europese Verkiezingen in juni 2024.
• De Europese Rekenkamer komt woensdag met een onderzoek naar hoe EU-lidstaten buitenlandse investeringen doorlichten op strijdigheid met het nationaal dan wel Europees belang. Het Institut Jacques Delors gaat op dezelfde dag in een webinar in op de vraag hoeveel invloed Rusland en China op kandidaat-lidstaten in de EU hebben.
• De EU-China-top is donderdag en vrijdag. Dit keer heeft het beraad plaats in Peking. Recent versoepelde de Volksrepubliek het visaregime jegens ingezetenen van enkele EU-lidstaten. Is er meer ontspanning in aantocht?
• De ministers van financiën van de eurozone treffen elkaar donderdag. Hoe hard zal de recessie in de economie van de eurozone toeslaan? Lees ook dit verhaal van FD-redacteur Marcel de Boer.
Meer lezen (en luisteren)?
De buren Hoe viel de verkiezingsuitslag in Nederland in Duitsland? Luister naar de podcast van de Frankfurter Allgemeine.
CO₂ bespaard De Duitse minister van economische zaken Robert Habeck heeft een trip naar de klimaattop in Dubai afgezegd. Reden: deze week moeten hij, minister van financiën Lindner en bondskanselier Scholz proberen een akkoord te bereiken over de begroting voor 2024.
Koopje Door de gestegen rente zitten vastgoedontwikkelaars in de hoek waar de klappen vallen (zie Signa Holdings). In Frankrijk komt minister van financiën Bruno Le Maire met een initiatief dat vastgoedfinanciering moet vergemakkelijken.
L’abîme De schuldenlast van Frankrijk is niet houdbaar, waarschuwt de prominente publicist-journalist Nicolas Baverez in Le Figaro.
Europamania wordt geschreven door Han Dirk Hekking, dit keer met bijdragen van FD-Brusselaar Mathijs Schiffers en Jasper Houtman. Heb je opmerkingen of nieuws? Laat het weten via feedback@fd.nl.